Eğer Casablanca filmi bugün çekilseydi, adı Dubai olurdu. Humphrey Bogart’ın içki, müzik ve kumarın yanı sıra dalaverelerin çevrildiği bir işletmenin sahibi rolünü oynadığı bu klasik film, Rick’s Cafe Americain etrafında geçer. Egzotik dekor II. Dünya Savaşı sırasındaki Fas’tır. Casablanca’nın özelliği düşmanların gönül rahatlığıyla aynı ortamda bulunabildiği tarafsız bir mekân olmasıdır. Naziler, mülteciler ve silah kaçakçıları yan yana masalarda oturup şampanya içerek “As Time Goes by” şarkısını söylerler.
Afganistan ve Libya’daki savaşlar, Irak ve Lübnan’daki istikrarsızlıklar, Tunus ve Mısır’daki rejim dönüşümleri ve İsrail ile Iran arasındaki amansız düşmanlıkla kuşatılmış görece sakin bir ada olan Dubai de böyledir. Aşırı kötü bir muhittir, burada Kick’s Cafe yerine yapay Palmiye Adası’nın abartılı dinlence mekânı Ailantis vardır. Deniz tabanından yükselen Palmiye Adası uzaydan görülebilecek kadar büyük bir palmiye biçiminde inşa edilmiştir. Atlantis’in içinde kentteki en iyi restoranlar vardır. Bu restoranlarda İsrailli ajanlar, İranlı provokatörler, Rus tetikçiler, Suudi silah simsarları ve yerel silah kaçakçıları yan yana oturmakta, çöldeki bu ülke dışından oldukları açıkça görünen uzun bacaklı sarışınlar onlara eşlik etmektedir.
Dubai’de buldukları şey Rick’s müşterilerinin Casablanca’da bulduklarıdır, burası da buluşabildikleri, yeni adam istihdam edebildikleri ve tutuklanma korkusu olmaksızın birbirlerine ihanet edebildikleri tarafsız bir ortamdır. Dubai uluslararası entrikalara uygun bir yerdir. Hava ekimden marta kadar mükemmeldir, Dubai Bombay, Lahor, Tahran, İstanbul, Kahire, Hartum ve korsan yataklarıyla çevrili bir tehlike bölgesinin tam ortasındadır. Dünyayla mükemmel bir hava ve iletişim bağlantısı vardır. Yoğun yapılaşmasıyla ünlüdür dünyanın en yüksek binasına ve daha fiziksel, baskıcı toplumlardan ziyaretçilerin gözlerini kamaştıracak birçok postmodern pırıltıya şahit olmakla övünmektedir.
Tüm bu ihtişama ve entrikalara Hollywood tam bir tür şiddet de eşlik etmektedir. Mart 2009’da bir Rus savaş ağası Dubai’nin lüks Morina kısmında, en iyi plaj ve otellerinden bazılarının yakınlarında vurularak öldürülmüştü. Biri Tacik, diğeri İranlı olan iki şüpheli tutuklamış ve verdikleri ifadede olaya Çeçenistan’ın güçlü adamı Ramazan Kadirov’un emirleriyle hareket eden bir Rus Duma üyesinin adını karıştırmışlardı. Kurban, lan Fleming’in Altın Tabancalı Adam adlı kitabına açık bir göndermeyle, bir Rus diplomatın ülkeye gizlice soktuğu altın kaplamalı tabancayla vurulmuştu.
Daha da dikkat çekici bir cinayet -ekip olarak çalışan, sahte pasaportlarla seyahat eden, kılık değiştiren ve sıkı şifrelenmiş cep telefonları kullanan- İsrailli gizli takip ajanları ve tetikçiler Ocak 2010’da Hamas’ın kıdemli casusu Mahmoud al-Mabhouh’a Dubai’deki otel odasında İranlı tedarikçilerle bir silah anlaşması imzalamak için beklediği sırada suikast düzenlediklerinde gerçekleşti. Dubai’de suç oram düşüktür, fakat düşmanlan olan teröristler söz konusu olduğunda çöl bile güvenli değildir.
Dubai tarih boyunca iki faaliyette, inci çıkarmakta ve kaçakçılıkla başarılı oldu. Günümüzde inci çıkarma turist çekmek için gerçekleştirilen küçük bir iştir. Kaçakçılık ise her zamankinden daha büyük bir iş hafine gelmiştir. Eski Dubai’nin Creek adı verilen uzun rıhtımında İran’a giden elektronik eşya, teçhizat, yedek parça ve diğer mallar yığılıdır. Sony ya da HP logolu kolilerin içindeki altın ve para miktarım kimse bilmemektedir. Rıhtımın yanı sıra uzanan Baniyas Yolu boyunca malların nakliyesini finanse etmek için -ABD’nin ticari yaptırımları dikkate alınmaksızın-spot teminat mektupları düzenleyebilen İran bankaları bulunmaktadır. Creek’te Basra Körfezi’nden Bandar Abbas’a ve İran kıyılarındaki diğer Umanlara deniz yolculukianna başlamaya hazır büyük üçgen yelken teçhizatlarına sahip, ortası geniş, pruvası yüksek, ahşap latin yelkenlileri vardır. Kaçakçılık Dubai’de örtük biçimde bile kötü görülmeyen bir yaşam tarzıdır.
Dubai uluslararası bir finans merkezi ve vergi cennetidir, bulvarları ve arka sokakları uluslararası bankalarla doludur. İran’ın başlıca kıyı bankacılığı merkezi de burasıdır. Büyük Dubai bankaları, dünyanın diğer ülkelerine yapacakları ödemelerin gerçekleştirilmesinde, rezervlerin euro ile altına dönüştürülmesini ve doların değer kaybının yavaşlatılmasını da içeren döviz işlemlerinde İran bankalarının muhabir bankaları olarak işlev görür. Dubai aynı zamanda Somali korsan ticaretinin bankacılık merkezi olarak da hareket eder. Korsanlar gemi mürettebatını rehin alıp devriye gezen savaş gemileri Arap Denizi’nde onları kolladığı sırada, korsanlar adına hareket eden simsarlar fidye pazarlığı yapmak ve nihai ödeme konusunda telefon talimattan almak için Dubai’de tur atarlar.
Burada dünyanın en büyük pazar yerlerinden biri diyebileceğimiz, maddi servet olarak altının mücevherat, sikke, çubuk ve külçe gibi her biçimde satıldığı ve ardından evrak çantaları içinde hiçbir soru sorulmaksızın dünya ölçeğinde şahsi stoklara ihraç edildiği bir altın pazarı vardır. Dubai adlarım Arapça altın, gümüş ve elmas kelimelerinden alan müstakil cam gökdelenlerin bulunduğu bir emtia merkezine sahiptir. Bu kulelerin altında Brink’s tarafından yönetilen, dünyanın en büyük, en güvenli kasa dairelerinden biri vardır. İsviçre bankalarında gizliliğin saldın altında olması ve oligarkların Rusya’da rahat bırakılmaması nedeniyle serveti izi sürülemeyen altına çevirmek ve çölde koruma altına almak cazip bir stratejidir.
Pazarda el değiştiren altın Dubai’den transit geçen toptan servet buzdağının görünen kısmıdır. Kâğıt paralar sürekli olarak oymacılardan merkez bankalarına oradan da müşterilere geçmekte, bu paraların çoğu anavatanının dışında dolaşmaktadır. Dubai dünyanın en büyük kâğıt para aktarma noktasıdır. Çok büyük miktarlarda kâğıt para Dubai havalimanına yakın güvenli yerlerde depolanmakta, kendilerini tedavüle çıkaran bankalara dönmeyi beklemektedir.
Casusluk, suikast, altın, para ve dünyanın kavşak noktasında uluslararası aktörlerin oluşturduğu karışım Dubai’ye yeni Casablanca konumunu kazandırmaktadır. Tıpkı Casablanca gibi Dubai de yalnızca zamanının ve mekânının aynasıdır. Genel olarak dünyada yozlaşma ve işlev bozukluğu olmasaydı Dubai’nin hiç müşterisi olmayacaktı. Her savaşın tarafsız bir buluşma yerine ihtiyacı vardır ve kur savaşlarında bu boşluğu Dubai doldurmaktadır. Dubai’de belirli bir fiyata iyi para etmeyecek hiçbir para birimi yoktur.
James Rickards